ٿر جو هڪ امر ڪردار: سچل جنجهي

Draft - to be edited and finalised

ٿر جو هڪ امر ڪردار:سچل جنجهي

(ساگر سرتومل روپاڻي)

سچل جنجهي هڪ مهان شخصيت هو جيڪو مسڪين جهان خان کانپوء ٿر جي وڏي سماج سڌارڪ طور سڃاتو وڃي ٿو.

علمي ڪاوشن جي حوالي سان هن جي جدوجهد بنگال جي رابندرناٿ ٽئگور وانگر هئي جنهن شانتي نڪيتن جهڙو اعلئ ادارو قائم ڪري برصغير ۾ علم و ادب جو لازوال مثال قائم ڪيو ۽ سر سيد احمد خان وانگر هئي جنهن علي ڳڙھ ۾ مسلم ڪاليج جو بنياد وجهي هندوستان جي مسلمانن کي جديد علم سان روشناس ڪرائي آزادي جي تحريڪ کي پروان  چاڙھيو.

سائين سچل جنجهي ٿر جهڙي پٺتي پيل علائقي ۾ تعليمي ۽ سماجي شعور بيدار ڪرڻ لاء پاڻ پتوڙيو پنهنجي هڙان وڙان خرچ ڪري علم جي روشني کي واهڻ واهڻ وستي وستي ڦھلايو.

ان وقت جي ٿر جو نقشو اڄ جي ٿر کان بنھ مختلف هو ؛ آمد رفت ۽ ذرائع ابلاغ کان وٺي زندگي جي بنيادي سهوليتن تائين هر شيء جي اڻھوند هئي.اهڙي حالت ۾ هڪ هنڌ کان ٻي هنڌ تائين وڃڻ ؛سڌ سماء لهڻ تعليم حاصل ڪرڻ ۽ ٻيا ڪارج ناممڪن ن تڏهن ب انتهائي مشڪل ضرور هئا.

سچل جنجهي وڏا ڪشالا ڪڍي ڳوٺ جنجهي ۾ پهريون ڀيرو پرائمري اسڪول کولايو جيڪو بعد ۾ مڊل اسڪول ۽ اسي واري ڏهاڪي ۾ هاء اسڪول طور اپگريڊ ٿيو ۽ هاء اسڪول جي عمارت لاء هن پنهنجي سروي ٻنيء دان طور ڏيئي هڪ بهترين مثال قائم ڪيو.

هن اسڪول مان ٿر ۽ ناري جي ب ڪجه علائقن مان هزارن جي تعداد ۾ شاگردن تعليم حاصل ڪئي.

ٻھراڙي جي شاگردن جي رهائش ۽ کاڌي پيتي جو بندوبست پاڻ؛پنهنجي پريوار سان گڏ ڳوٺاڻا ۽ ڀرپاسي جا ڳوٺائي ڪندا رهيا.هن اسڪول جو معيار تعليم اول نمبرن تي رهيو آھي.هن اسڪول مان پڙھيل ڪيترائي شاگرد پروفيسر؛وڪيل:ڊاڪٽر؛انجنيئر؛ليڪچرر؛استاد ۽ ٻين شعبن ۾ مهارت سان خدمتون سراجام ڏيئي پنهنجي فيلڊ ۾ پاڻ مڃائي چڪا آھن.

ڪجھ سال پهريان پير مظھرالحق جي تعليمي وزارت دوران هن اسڪول کي هاير سيڪنڊري اسڪول طور اپگريڊ ڪري سچل جنجهي جي نالي سان منسوب ڪيو ويو آھي.

سائين سچل جنجهي جي نمايان ڪاوش ھي رهي آھي جو پاڻ معاشري جي ٻن پٺتي پيل طبقن عورتن ۽ اڇوت سمجهيون ويندڙ قوميتن ڀيل ؛ڪولهي ۽ ميگهواڙن ۾ تعليم جي فروغ ۽ انهن کي معاشري ۾ برابري وارو مقام ڏيارڻ لاء ن رڳو جاکوڙيو پر پاڻ ۽ پنهنجي ڪٽنب ان جو عملي مظاهرو ب ڪري ڏيکاريو.

تاريخ ريگستان جو مصنف رائيچند هريجن لکي ٿو ت ´اڇوت حقيقت ڪري ھندو ناهن؛هو هن ملڪ جا اصلوڪا رهاڪو آھن جن جون ڪو وقت اڳ پنهنجون آزاد حڪومتون هونديون هيون جيڪي آرين(هندن) جي حملي آور ٿيڻ کان پوء ناس ڪيون ويون .`

انهن جي تهذيب و تمدن ؛تاريخ ۽ ڌرم وغيره کي تين وال ڪري کين غلام بنايو ويو ۽ ڌرمي ڪتابن ۾ نيچ ۽ شودر جهڙا لقب ڏيئي دائره انسانيت کان خارج سمجهيو ويو.

اهي قوميتون صدين تائين بنيادي حقن ۽ انساني برابري لاء واجهائينديون رهيون!

انگريزن جي اچڻ کانپوء انهن کي تعليم حاصل ڪرڻ جو حق مليو ۽ پاڪستان جي قيام کان پوء انهن کي خصوصي رعايتون ۽ مراعتون ڏيئي اڳتي آڻڻ لاء قدم کنيا ويا.پر ٿر جا اڇوت پوء ب جانورن جهڙو جيون بسر ڪرڻ تي مجبور هيا.

مسڪين جهان خان کوسي ۽ سچل جنجهي جهڙن ڪردارن انهن قوميتن کي علم ۽ شعور سان روشناس ڪرايو.

اهڙي طرح نسواني تعليم جي حوالي سان ب سائين سچل  جنجهي ۽ سندس ڪٽنب جي عورتن جو وڏو ڪردار رهيو آھي جن ٿر جي اٻوجھ عورتن ۾ تعليم جي ڦھلاء لاء پاڻ پتوڙيو.

اڄ سچل جنجهي جو مشن جاري رکڻ لاء ن صرف سهراب محب جنجهي ڪوشان آھي پر هاء اسڪول جنجهي جا سڀ استاد ؛پسگردائي ۾ ڦھليل ڳوٺن جا ڀيل ؛ميگهواڙ ۽ مسلم ذاتين جا جاکوڙي پرائمري ۽ سيڪنڊري استاد هن جي ٻاريل شمع کي روشن رکڻ لاء جاکوڙي رهيا آھن.

´هي جي پٿر پٽ؛جن ۾ چرپر ناهي ڪا؛

تون جي چورين چنگ کي ت جاڳي اٿن جهٽ؛

گونج ن ڀانئج گهٽ ؛ڀڙڪي ت ڀنڀٽ ٿئي.`(اياز)

سائين سچل جنجهي جون ساروڻيون - صدیق هاليپوٽو

Draft - to be edited and finalised

 سائين سچل جنجهي جون ساروڻيون

....................................................................................

 مرڻآ آڳي جي مئا مري ٿيانه مات

هوندا سي حيات جيئآ آڳي جي جيئا

اسانجي هونهار  سدا ملوڪ  ليکڪ  آفتاب ااحمد جنجهي  جيڪو  سائين سچل جي زندگي ۽ ڪاوشن   تي هڪ ڪتاب لکي رهيو آھي تنهن فرمائش ڪئي آھي توهان منهنجي نانا سائين سچل کي تمام ويجهارهيا آ آھيو  توهان هاء اسڪول جنجهي م 12 سال رهيا آهيو توهان ڪجه نانا بابت تاثرات  ڏيو  

اسانجي هن ٿر ڌرتي  . ڀورين ڀٽن جي ڀون.  پويتر واريجي پيٽ .ڪيترن ئي ڪنڌارن سچن سورمن   بهادر بانڪن   لوئي  جي لڄپال  ستين سورمين   سالڪن سڄآڻن  ماروئڙن جي مانائتن  جوڌن جوانن کي جنم ڏيئي     عالم  ارواح  ۾ آندو 

انهن مان مائي  ماروئي....روپلو ڪولهي . مسڪين جهان  خان کوسو.. سائين سچل  جنجهي قابل فخر قابل  تعريف  ۽ قابل توجھ  آهن

مائي ماروئي  جنهن پنهنجي وطن جي واري ءلوئي جي لڄ

............................

 رکندي عمر بادشآھ جي  ماڙين محلاتن  هيرن جواهرن پلنگ  پوشن  کي ٺ ڪرائي  ڇڏيو پنهجي وطن

مارن   سرتين پهن۽ پنوهارن کي ساريندي  رهي 

واجهائي وطن ک آ ئون جي هت مياس

گور منهنجي سومرا  ڪج پنوهارن پاس

ڏج ڏاڏاڻي اڏيھ جي ولڙين منجهان واس

مئائي جياس  نجو مڙھ  ملير ڏي

ٿر ملير جو ٻيو اهم ڪردار  روپلو ڪولهي

.....................................

ڪارونجهرري ڪور مران تو ميلهان نهين

انهي سوروير سپاه سالار پنهنجي وطن پنهنجي ڪارونجهر پنهنجي پارڪر جي ڀلاري ڀون کي بچائڻ خاطر انگريز سرڪار سان  وڙھندي وڙهندي امر ٿي ويو  پنهنجي قوم پنهجي وطن  پنهجي ڪارونجهر پنهنجي ماروئڙن ۽ ملڪ  جو ڪنڌ   فخر لاء  آونچو ڪري ويو.......

ٿر ملير جو ٽيون ااهم ڪردار... مسڪين جهان خان کوسو

..............................!!!!!!!!!!!!

 ڪارونجهر جي ڪڇ م  پيدا ٿيل هي  فرشته صفت  منش

پنهجا ذآتي ڪم ڪاريون  سياسي  فائدا    راڄ ڀاڳ ڇڏي  مسڪين اٻوجه آڻڄآڻ ماروئڙن جي مدد لا ء  رات ڏينهن هلندو رهيو درخواستن جو ٿيلهو ڪڇ م ماروئڙن جو ٽولو پٺيان  هر آفيس وڃي  آفيسرن جا در کڙڪائي ڪم لاء ازيون نيزاريون  ڪندو هو پنهجا  خرچ ڪري ڀاڙآ ڀري ماڻھن جا ڪم ڪندو هو هو خلق جي خدمت عبادت سمجهندو هو  ۽  غريبن جا ڪم ڪري خوش ٿيندو  هو

مائرون سي مرڪن جنين جنگ نپائيا

ٻين ويچآرين  ڄڻيندي ڄمار ويئي

چوٿون  ٿر ملير جو اهم ڪردا.سائين سچل جنجه

سمي ساماڻين ثمر کڻو نه ساٿيا

ڇنا ڇانئي  ڇڏيا ڪارڻ مهماڻين

اهڙين اهڃآڻين هوٿل ڄآئو هڪڙو

سائين سچل جنجهي جنهن کي  ڪيل خدمتن جي سبب هر سڃآڻوٿري ماڻھو ادب ۽ احترا م سبب سائين سچل  چوي ٿو   هن عظيم  انسان  ڳو ٺ جنجهي   جي هڪ  نيڪ ۽غريب  گهر م جنم ورتو  سپوٽ پٽ پينگهن م پڌراا هن پرائمري تعليم  ڳوٺ  ڪانڪيو  جي پرائمري اسڪول م ورتي هي اٺ ميل  پنڌ ڪري  اسڪول پڙهڻ ويندو هو  هن   فا ئينل پاس ڪري  ورتو  پرائمري ماستر ٿي ويو

سائين سچل تڪليفون ڏسي تعليم  پرائي..... کيس  ان وقت جي غربت جهالت ۽ بي حسي ڏسي  ڏک ٿيندو هو هن سوچيو ته  هن معاشري کي اڳتي آڻڻ  لاء تعليم ضروري  آھي 

ان وقت ڇاڇرو  ننگرپارڪر کانسواء ھ تي هن علائقي  م ڪوبه  انگريزي اسڪول نه هو   اهي اسڪول هتان کان تمام پري  هئا......

هن مرد مجاهد هڙآن وڙآن    خرچ ڪري  1964 م مڊل اسڪول  کولايو جيڪو اڳتي هلي هاء آسڪول  ٿيو ڳوٺآڻن ذآتي دشمني سبب هاء آ سڪول جي بلڊنگ ڳوٺ م ٺآھڻ  نه ڏني سائين سچل پنهنجي 5  ايڪڙ  ٻني  اسڪول  جي بلنڊنگ لاء گورنمنٽ کي لکي ڏني جتي  هاء آسڪول جي بلڊنگ تيارٿي اڄ  ھآء آسڪول  مان اليمينٽري ڪاليج هلي  رهيو  آھي هن اداري مان سوين شآگرد ڊاڪٽر انجنيئر پروفيسر   ۽ وڏن وڏن عهدن تي فائز تي پنهنجو ۽ ملڪ جو مستقبل سنواري رهيا آ ھن

سائين سچل  نه رڳو تعليم تي ڌيان ڏنو ان سان گڏوگڏ غريب پرديسي شآگردن جي  رهائش ء  ماني ٽڪر   جو بندوبست ڪيو  غريب شآگردن کي ڪتاب  ڪپڙآ  آسڪول فيس وغيره  جو ابه اهتمام ڪندو هو

سائين سچل  پرديسي استادن جي رهائش ۽ ماني ٽڪي  به پنهنجي گهران موڪليندو هو  شآگردن جي گهڻآئي سبب دوستن ۽ عزيزن وٽ سندن رھڻ جو بندوبست ڪندو هو

جس هجي سائين سچل جي گهر واري ادي مينهٻائي کي جيڪا هڪ ٽنگ سان معذور هئڻ باوجود  پرديسي شآگردن ۽ استادن کي  کاڌ و تيار ڪري ڏيندي هئي

شآھ لطيف جي مصداق{ هميري هٿ ويڪري سندي سپڙ ڌيء  مهمان اچن ويھ ته ٽيهن جي ٽيوڙ   ڪري

 سائين سچل پاڻ ڪنواٽيون ڪلهي تي کڻي اسڪولين ۽استادن کي  اسڪول م پاڻي پهچآئيندو هو

سائين سچل جي سياسي سماجي  معاش رتي زند  گي بابت دوستن گهڻو ڪجه تاثرات ڏنا آھن    منهنجو ايترو دماغ نه آھي جو آئون هن مهان  ڏاهي  پرش  جي ڪارنامن بابت  ڪجه لکان

 هن خاندان سان اسانجي خاندان جا پراڻآ تعلقات آهن هونئن  ويجها پاڙيسري به آھيون منهنجو سوٽ  محمدآلف هاليپوٽو ۽سائين ڪلاس فيلو به هئا  ٻنهي پرائمري اسڪول ڪانڪيو مان تعليم حآصل ڪئي هميشھ ڏک سک م گڏ ڀائرن جيان هئا

1974م اهواسانجو علائقوانڊين آرمي خالي ڪيو منهنجو مڊل اسڪول جنجهي جو آرڊر سائين سچل وٺي آيو مون انچآرچ طور مڊل اسڪول جنجهي جي چآرج سنڀالي

اسڪول جون لانڍيون  ۽ سڄو جنجهي ڳوٺ انڊين آرمي ساڙي ڇڏيوھو

مون ۽ محمد الف اسڪول جي ڪچن ڪمرن ٺآهڻ ۾ سائين سان ٻانهن ٻيلي ٿي اسڪول جي جڳھ جو ڪم مڪمل ڪرايو  ازانسواء سائين سچل ۽ادي ميهنٻآئي جيڪا ماسترياڻي هئي انهن منهنهجي ڳوٺ حيات هاليپوٽو م ڏھ سال رهيا ۽ نوڪري ڪيائون اسانجو گهر ڄڻ هڪڙو هو 

آ ئون  psT  jsT  HST    گزيٽيڊ  هيڊ ماستر به هن اسڪول م ٿيس  آخرڪار 2001  م هن هاء اسڪول سچل جنجهي مان رٽآئرڊ ٿيس مون هن اسڪول م مختلف ڪيڊرن م 12  سال سروس ڪئي

ادا سائين ....سائين سچل جو تعليم سان محبت ۽ اسڪول سان محبت جو هڪ مثالي  واقعو پيش ڪندس جنهنمان توهانکي معلوم ٿيندو ته سائين کي اولاد  عزازت دوستي برادري کان وڌيڪ اسڪول ۽ تعليم سان پيارهو

1974مين  منهنجو مڊل اسڪول جو انچاج طور آ رڊر  وٺي آيو  اسان نئين سر اسڪول جو رڪارڊ رکي ڪم شروع ڪيو😧آئون ٽي ڏينهن موڪل تي حيدراباد ويس  جتي مونکي سائين سچل جو ڀائٽيو سهيل سانگي مليو جيڪو هڪ اعل درجي جو صحافي  آنگريزي ڊآن اخبار جو ايڊيٽر اديب   مفڪر  ڪهاڻيڪار   پڻ آھي  سندس انوقت صدر بازار۾ ڪراچي هوٽل جي ڀرسان گهر هو

هن ٻڌايوته سائين سچل  جي نهن ڄآام ساقي جي گهر واري ادي سکان ۽ ادي ماروئي  سائين سچل جي نياڻي  هتي آھن  ادي سکان بيمارهئي اسپتال م زير علاج هئي مٿان اچانڪ ڄآم ساقي جي گرفتاري جو ٻڌائين انهي صدمي م سندس دماغ فيل ٿي ويو آهي توها ن هنن کي ڳوٺ وٺي وڃو

اسانکي  سانگي بس م روانا ڪيا ادي مارئي   ادي سکان کي  ڀاڪر م  قابو ڪري جهليو  هو جيڪا  ڇڏائڻ جي ڪوشش ڪري رهي هئي  آ ئون  حفاظت طور بس جي دروازي تي بيٺ ل هوس اسان ڪنري پهچي  خالقواري هوٽل تي ڪمري م  ادي سکان کي قابو ڪيو  ۽ ادي ماروئي  به ساڻس گڏ  ھئي انوقت  ڪنري بسون هلنديون هيون  اتان کان ڇاڇرو ڪيڪڙآ پهچآئينداھئا ڇاڇرو کان هڪ ڪيڪڙو هيرار واڻيي جي دڪان تي ويندو هو جيڪو ڳو ٺ جنجهي مان ويندو هوڪيڪڙآ بند ٿي ويا

قسمت جا ڪم عيد موڪل سبب ڪيڪڙآ بند  ٿي ويا اسان کي ٽي  ڏينهن  ڪنري رهڻو پيو ان وقت فون وغيره ڪون  هو

اسان ڳوٺ پهتاسون  اديون گهر پهتيون  آئون اسڪول آيس سائين  سچل جو ننڍڙو صاحبزادو ڊآڪٽر سلطان احمد اٺين ڪلاس م مونوٽ پڙهندو هو منکي گهران ماني  به آڻي کارائيندو هو سو روئندو آيو مونکي چ يائين ته بابا ڪاوڙيو  آھي تنهجي دير سبب اسڪول متاثر ٿيو آھي تنهنجي خلاف  رپورٽ ڪري ڇڏي اٿس

ايستائين سائين به ڪاوڙ جي پهتو  سندس الفاظ  تڪيو ڪلام {ميان جا فقير } ايترو گسايو اٿئي  شآگرد   رلي ويا  اهڙآ گوسڙو حرام خور  استاد  اسانکي ڪونه کپن

سائين ائون اوهان جي ڪم سان رهجي ويس

جوش مان چيائين منهنجي نهن ڀلي مري وڃي  تو  ڊيوٽ ي کا ن ڇو گسايو اسانکي گوسڙو هاڻينه کپن 

سائين ڳالهائيندو هليو ويو ڊآڪٽر سلطان روئندو رهيو

آئون  سوچيندو رهيس

آھي ڪو اھڙو آملھ آنسان جنهن کي رشتن  واسطن عزازت ر جگر کان وڌيڪ  خدمت خلق ان لاء عبادت هجي

جوڳيئڙآ جهان ۾ هڪ نوري ٻيا ناري

ٻري جن ٻآاري آئون نه جينئدي  انري

 

ايم ايس هاليپوٽ{مشڪور ٿري}

الله پاڪ سائين سچل ..   سائڻ آدي مينهنٻآئي ادي ماروئي  ڪامريڊ  ڄام ساقي   کي پهنجي جوار رحمت م اعلا مقام عطا ڪري  سندن پوري خاندان کي خوش آباد رکي

ن

ي مار

Nazeer Abbasi role model of Sindhi youth

Nazeer Abbasi  role model of  Sindhi youth

By Sohail Sangi
Nazeer Abbasi was youngest communist leader from Sindh who was tortured to death in custody on August 9, 1980 during Zia era. After Hassan Nasir, he was another communist leader who also died custody during Gen Ayub era.
 Death and investigation:
His family claimed that there were 12 torture marks on Abbasi's body. He was 27 at the time of his death.

An FIR (First Information Report) was filed at Defence Police Station Aug 17, 1980 against General Zia-ul-Haq and then governor Sindh Lt Gen (retired) Abbasi, but later his family and friends came to know that then Inter Services Intelligence chief for Karachi Brig (retired) Imtiaz was involved in the martyrdom of late Abbasi. In early 1980s, Colonel Imtiaz who was chief operator of the anti-communist operation in Karachi and elsewhere in Sindh province, as later reports suggested.

After general elections of 1988 when Benazir Bhutto came into power, she issued directives to the home department to probe the matter. But it remained mystery and neither investigation was completed nor did any word come from the government side.
Nazeer Abbasi was president of the Sindh National Students Federation (SNSF) and a central committee member of the Communist Party of Pakistan (CPP) when he was arrested by Field Investigation Unit (FIU) from Karachi.
After 2008 elections when PPP was once again voted into power, the leftist from all over the country staged demonstrations and protest demanding probe in to the Abbasi death in mysterious circumstance. But this protest did not moved the PPP government. 
Brig. Imtiaz himself admitted in a television interview in 2009 that he succeeded in eliminating communists from Pakistan but he claimed that Nazeer Abbasi died a natural death.
The question arises why his body was not handed over to his family and why he was buried in Sakhi Hasan graveyard in the middle of the night if he was not tortured to death? The news came out once his body was buried in Sakhi Hassan graveyard Karachi.  for burial, but the newspapers were unable to publish the reason for his death because of strict censorship
Life and struggle
Born on April 10, 1952 Abbasi belonged to a lower class family of Tando Allahyar. His father Jan Mohammed was petito writer in his native town.  He was first arrested as a in 1969, during the movement for the publication of the electoral voter lists in Sindhi language. After completing his intermediate education, he started worked as Octroi clerk at Municipal Committee Tando Allahyar, where he organized union of Municipal Workers. He came into contact with communist leader Dr Aizaz Nazeer in jail, which tunred him to become communist. Later he joined the Sindh University  and got graduation in Political science.
During university life he joined Sindh National Students Federation,  student wing of Communist Party of Pakistan. He remained general secretary and president of this students organization.   In coming days he became member of Communist party and an important  activist of Left.
Abbasi was arrested again in May 1978 by military during the dictatorship of Zia-ul-Haq and was sent to notorious prison Quli Camp Quetta. During that period many of the members of Sindh National Students Federation and Sindh Hari Committee were arrested from all over Sindh. Party secretary Jam Saqi was also arrested in 1978. In fact this was beginning of the end, which concluded in 1980 with crack down on communists of Pakistan.
Nazir was arrested again by the ISI  Col  Imtiaz Ahmed Billa from Karachi on July 30, 1980, along with Professor Jamal Naqvi, Sohail Sangi, Badar Abro Amarlal, Kamal Warsi and Shabbir Shar. Nazeer Abbasi was tortured to death on August 9, 1980. The rest of his comrades were tried in a military court in what came to be known as the Jam Saqi case. After Pindi Conspiracy case, this was second case against the Communist Party of Pakistan where in communists were alleged for a bid to over throw the government and introduce socialist system in the country.  It is worth to mention that top political leadership of Pakistan including Benazir Bhutto, Wali Khan, Mir Ghous Bux Bezinjo and others appeared in military court and defence witness to defend  Jam Saqi and his comrades.
Nazir was among those key political activists who used to visit rural areas of Sindh regularly and  organise and educate peasants to resist displacement of peasants by local land-owners. Apart from participating in different peasants and labour movements he also actively participated in the Patt Feeder peasant movement of Balochistan in 1976.
Nazir Abbasi associated him self with down trodden classes and lived a principled life, neither he compromised on principles nor bowed before any pressure of pull. Hence he became role model of Sindhi youth.

writing pieces of MC-2k10 posted by Aisha Jamali

writing pieces of MC-2k10 posted by Aisha Jamali

 Aisha Jamali posted writing pieces of her batch MC-2k10 on this link in 2012-13

http://prettyjamali.blogspot.com/search?updated-min=2012-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2013-01-01T00:00:00-08:00&max-results=21&view=classic

سہیل سانگی -2 Profile by Aijaz Mangi

سہیل سانگی -1 Profile by Aijaz Mangi